معرفی سندرم درد منطقه ای پیچیده CRPS
سندرم درد منطقه ای پیچیده یا همان سی آر پی اس یک شرایط ناتوان کننده ی دردناک در اندام است که با اختلالات سیستم های اتونومیک (سمپاتیک)، حسی، حرکتی و همچنین تغییرات فیزیکی در پوست و استخوان همراه می شود.
CRPS معمولا بعد از یک تروما (ضربه) مثل شکستگی یا جراحی بوجود می آید ولی به شدت تروما مرتبط نیست. در 7 درصد بیماران شرایط به اندام مقابل هم کشیده می شود.
CRPS در زنان و افراد سیگاری و در اندام فوقانی شایع تر است. همچنین CRPS نوع 1 نسبت به نوع 2 شایع تر است و پیش آگهی بهتری دارد.
CRPS معمولا بعد از هفته ها تشخیص داده شود و علی رغم اینکه با تاریخچه ی مسایل روانی یا سوماتیزیشن همراه نیست ولی اغلب بیماران گزارش می کنند که پزشکان شرایط شان را واقعی نمی دانند. البته گاهی هم به خاطر منافعی احتمال تمارض وجود دارد.
علت سندرم درد منطقه ای پیچیده CRPS:
علت و مکانیزم دقیق CRPS ناشناخته است و ایده ای که CRPS را منحصرا یک اختلال عملکرد سمپاتیک می داند امروزه منسوخ شده است.
انواع سندرم درد منطقه ای پیچیده (CRPS):
CRPS نوع 1 (RSD): زمانی است که آسیب عصب محیطی نداشته باشیم.
CRPS نوع 2 (کازالژیا): زمانی است که یک آسیب عصب محیطی شناسایی شود.
تشخیص سندرم درد منطقه ای پیچیده CRPS
تشخیص سی آر پی اس بسیار کلینیکی است و در آن تاریخچه ی بیمار و ارزیابی های فیزیکی از اهمیت زیادی برخوردار است. علائم خیلی متغیر هستند و بیماران مختلف ممکن است طیف های متفاوتی از علائم را داشته باشند. بسیاری از بیماران با تحقیق خودشان به این تشخیص می رسند.
برای تشخیص معیارهایی تعریف شده است که افراد خارج از این معیارها را نبایستی تشخیص اشتباه سی آر پی اس دهیم. مثلا اختلالات حرکتی و حسی بعد از جراحی یا تروما شایع است و اگر الگوی آن ها از این معیارها پیروی نکرد نباید تشخیص اشتباه سی آر پی اس بگذاریم!
برای تشخیص CRPS نوع 1 از معیارهای بوداپست استفاده می شود، که برای تشخیص بایستی تمام موارد وجود داشته باشند:
- درد مداوم غیر متناسب با حادثه ی محرک
- بیمار در حداقل سه تا از طبقه بندی های زیر و در هر طبقه بندی یکی از نشانه ها را گزارش کند.
- زمان ارزیابی، پزشک حداقل در دو تا از طبقه بندی های زیر و در هر کدام یکی از نشانه ها را مشاهده کند.
تشخیص افتراقی دیگری وجود نداشته باشد.
طبقه بندی ها:
- طبقه ی حسی: شامل نشانه های آلودی نیا/ هایپرآلژزیا
- طبقه وازوموتور: شامل نشانه های دمای پوست/ تفاوت رنگ پوست بین دو طرف
- طبقه سودوموتور: شامل نشانه های ادم/ تفاوت عرق کردن بین دو اندام
- طبقه حرکتی: شامل نشانه های کاهش دامنه حرکت/ ضعف/ ترمور/ دیستونیا/ تغییرات تروفیک (پوست، ناخن، مو)
در تشخیص CRPS تصاویر رادیوگرافی و ام ار آی، اسکن استخوان، تست های تعریق، تست های کمی حسی و مطالعات عروقی می تواند کمک کننده باشد.
درمان سندرم درد منطقه ای پیچیده (CRPS)
برای درمان سی آر پی اس بهتر است از یک تیم درمانی به منظور کنترل درد، فیزیوتراپی و روان درمانی استفاده کرد. ولی درمان اصلی CRPS فیزیوتراپی با هدف بهبود عملکرد اندام است. اگر درمان در مراحل اولیه آن شروع شود می تواند بسیار موثرتر باشد.
جراحی گاهی پیشنهاد می شود بخصوص در CRPS نوع 2 و توصیه می شود در صورت امکان حداقل 12 ماه از شروع علایم گذشته باشد. همچنین جراحی حتما بایستی توسط جراح با تجربه در زمینه CRPS انجام بگیرد.
چند نکته مهم در مورد سندرم درد منطقه ای پیچیده
- ابتلا به CRPS نباید به عنوان شاهدی بر جراحی بد تلقی شود.
- گاهی بیمار اصرار بر جراحی یا قطع عضو به منظور درمان درد دارد که بایستی بداند حتی در صورت قطع عضو ممکن است علائم پا برجا بمانند!
- در CRPS حساسیت مرکزی ممکن توسعه یابد که حتی بعد از بهبود علائم CRPS کماکان این حساسیت ماندگار باشد.
- CRPS نوع 1 سابقاً تحت عنوان Reflex Sympathetic Dystrophy (RSD) و CRPS نوع 2 تحت عنوان Causalgia شناخته می شد.
چند تعریف در بحث CRPS :
هایپرآلژزیا: پاسخ درد شدیدتر از انتظار به یک محرک درد.
آلودینیا: درک درد از محرکی که آسیب زا نباشد. مثلا با لمس سبک بیمار گزارش درد کند.
تغییرات تروفیک در پوست یعنی پوست نازک یا ضخیم می شود، در ناخن یعنی ناخن ضخیم می شود و در مو یعنی افزایش یا کاهش رشد مو ممکن است مشاهده شود.
منابع:
- Complex Regional Pain Syndrome | SpringerLink
- Standards for the diagnosis and management of complex regional pain syndrome: Results of a European Pain Federation task force – PubMed (nih.gov)
- Thoracic Outlet Syndrome | SpringerLink
- Redirecting (elsevier.com)
- Screening and diagnostic tools for complex regional pain syndrome: a systematic review – PubMed (nih.gov)
