فیزیوتراپی چیست؟

تعریف فیزیوتراپی

انجمن فیزیوتراپی امریکا چشم انداز فیزیوتراپی را” تغییر جامعه با بهینه سازی حرکت با هدف بهبود تجربه انسانی (1،2)” ترسیم کرده است. فیزیوتراپی یک رشته دانشگاهی از شاخه های علوم پزشکی است. فیزیوتراپی را می توان حلقه مفقوده تکمیل درمان بسیاری از اختلالات اسکلتی عضلانی و بیماری ها نامید.

فیزیوتراپی غیر تهاجمی است و فیزیوتراپیست با علم حرکت به ارزیابی، تشخیص و درمان می پردازد و در این مسیر برحسب نیاز، تکنیک ها و ابزارهایی را به کار می گیرد.

فیزیوتراپی همچنین می تواند در شناسایی اختلالات حرکتی احتمالی در افراد بزرگسال و خردسال کمک کند و در پیشگیری از آسیب های شغلی و ورزشی نیز موثر باشد.

تشخیص فیزیوتراپی

برای درمان همیشه یک تشخیص صحیح نیاز است. بدون تشخیص، یعنی انتظار درمانی شانسی و با آزمون و خطا که اغلب اوقات منجر به از دست رفتن زمان و مزمن شدن مشکل خواهد شد. برای فیزیوتراپی هم حتما تشخیص صحیح نیاز است. تشخیص پزشک متخصص یک تشخیص پاتولوژیکال ناحیه است که مثلا تخریب در آن ناحیه وجود دارد یا ندارد. تشخیص فیزیوتراپی که در راستای تشخیص پزشک قرار می گیرد به معنی ارزیابی و شناسایی سندرم های حرکتی است. فیزیوتراپیست با شناسایی این سندرم ها به علت های ایجاد مثلا آن تخریب می پردازد (در صورتی که بر اثر حادثه نباشد) و سعی در اصلاح و برطرف کردن آن می نماید.

درمان فیزیوتراپی

منشأ بسیاری از مشکلات اسکلتی عضلانی “تغییر الگوی کنترل حرکتی نرمال” بر اثر درد، وضعیت های طولانی مدت و یا حرکات تکراری است. تغییر الگوی حرکتی با بر هم زدن راستای حرکتی و ریتم نرمال در مفاصل می تواند سبب درد شود. چنانچه برای درمان صرفا به رفع علامت ها (مثل التهاب و درد) اکتفا شود و الگوهای حرکتی اصلاح نشوند، ممکن است بسیاری از بیماران علارغم درمان های مکرر، با ناامیدی از عود مجدد مشکل و یا یک درد مزمن شکایت کنند. بنابراین بسیاری از مشکلات اسکلتی عضلانی در اثر تغییر الگوهای حرکتی و پوسچر به وجود می آیند و تا این الگوها اصلاح نشوند خیلی از اوقات درمان موفق و ماندگاری اتفاق نمی افتد. تشخیص و اصلاح اختلالات کنترل حرکتی تنها در حیطه تخصصی فیزیوتراپیست هاست و توسط آنها انجام می شود و اساس درمان فیزیوتراپی نیز با تمرین درمانی بر همین اساس است.منشأ بسیاری از مشکلات اسکلتی عضلانی “تغییر الگوی کنترل حرکتی نرمال” بر اثر درد، وضعیت های طولانی مدت و یا حرکات تکراری است. تغییر الگوی حرکتی با بر هم زدن راستای حرکتی و ریتم نرمال در مفاصل می تواند سبب درد شود. چنانچه برای درمان صرفا به رفع علامت ها (مثل التهاب و درد) اکتفا شود و الگوهای حرکتی اصلاح نشوند، ممکن است بسیاری از بیماران علارغم درمان های مکرر، با ناامیدی از عود مجدد مشکل و یا یک درد مزمن شکایت کنند. بنابراین بسیاری از مشکلات اسکلتی عضلانی در اثر تغییر الگوهای حرکتی و پوسچر به وجود می آیند و تا این الگوها اصلاح نشوند خیلی از اوقات درمان موفق و ماندگاری اتفاق نمی افتد. تشخیص و اصلاح اختلالات کنترل حرکتی تنها در حیطه تخصصی فیزیوتراپیست هاست و توسط آنها انجام می شود و اساس درمان فیزیوتراپی نیز با تمرین درمانی بر همین اساس است.

فیزیوتراپی بیمار محور

فیزیوتراپی نیاز است اختصاصی و بیمار محور باشد. بیمار محور بودن به معنی این است که یک درمان ثابت برای مثلا همه کمردردها نداریم. هر فرد بدن اختصاصی خودش را دارد و باید مشکلاتش نیز اختصاصی ارزیابی و اصلاح شود و البته به ابعاد دیگر فردی مثل سبک زندگی، روان، تغذیه و خواب، نیازهای روزمره، شغلی و ورزشی وی نیز توجه شود.

اهمیت فیزیوتراپی در زندگی امروز

داشتن تحرک و ورزش منظم برای سلامت جسم و روح ما یک نیاز و ضرورت است. امروزه با گسترش سبک زندگی کم تحرک و همچنین افزایش سالمندی، دردها و اختلالات اسکلتی عضلانی معضل بزرگتری شده اند و برای تشویق به افزایش تحرک و داشتن ورزش، بسیاری از افراد به دلیل درد قادر به ورزش کردن نیستند و اینجاست که فیزیوتراپی با افزایش ظرفیت حرکتی و کاهش درد و حتی با غربالگری و پیشگیری از آسیب می تواند نقشی کلیدی در سلامت جامعه ایفا کند.

زمینه های کاربرد فیزیوتراپی

فیزیوتراپی در زمینه های گوناگونی از پیشگیری تا تشخیص و درمان، از بیماران بستری و سرپایی، قبل و بعد از جراحی ها و حتی بعضی بیماری های داخلی کاربرد دارد. از جمله زمینه های کاربرد فیزیوتراپی می توان به زمینه های ارتوپدیک، ستون فقرات، نورولوژیک، ورزشی، روماتولوژی، قلب، ریه، دیابت، زنان، سالمندان و کودکان اشاره کرد.

فیزیوتراپی و پیشگیری از جراحی

فیزیوتراپی می تواند در کاهش نیاز به بسیاری از جراحی ها موثر باشد. برای مثال با فیزیوتراپی و تقویت عضلات می توان فشار را از مفاصل به شکل قابل توجهی کاهش داد و از سرعت تخریب مفاصل کاست و در موارد زیادی ضرورت نیاز به مثلا جراحی های تعویض مفصل زانو و دیسک کمر را کم کرد.

فیزیوتراپی و کاهش نیاز به دارو

بدیهی است که هر دارویی عوارضی دارد. فیزیوتراپی می تواند با کاهش درد و التهاب و برخی علائم در کاهش نیاز به دارو نقشی مهم داشته باشد که متاسفانه این جنبه از اهمیت فیزیوتراپی کمتر معرفی و شناخته شده است. خیلی اوقات کنترل درد و برخی علائم نیاز به داروی زیادی دارد و این در حالیست که فیزیوتراپی می تواند با کمک به کنترل درد و علایم، در کاهش نیاز به داروهای مسکن و در نتیجه کاهش عوارض دارویی نقش مهمی ایفا کند و این امر در دردهای مزمن اهمیت دوچندانی پیدا می کند. همچنین فیزیوتراپی با سعی در ریشه یابی و رفع علت درد، در درمان درد و مشکل نقش ماندگارتری می تواند داشته باشد. البته لازم به یادآوری است این مساله در مورد دردهای اسکلتی عضلانی بیشتر صادق است.

ضرورت کارگروهی

امروزه برای درمان بهتر بسیاری از اختلالات اسکلتی عضلانی، توصیه زیادی به کار گروهی یا تیم ورک می شود. به دلیل اینکه در اختلالات اسکلتی عضلانی بخصوص مزمن، به تدریج کل سیستم حرکتی درگیر و مختل می شود و برای درمان نیز لازم است همزمان جنبه های گوناگون همچون سبک زندگی، تغذیه، وضعیت روان، محدودیت های عملکردی فرد در نظر گرفته شود، نیاز است تیمی از پزشکان متخصص مربوطه، فیزیوتراپیست، روان درمانگر، مشاور تغذیه و … بصورت اختصاصی، بیمار محور و چند بعدی در ارتباطی نزدیک با یکدیگر به درمان بپردازند تا درمانی هرچه سریع تر و ماندگار تر حاصل شود.

منابع:

1. Physical Therapist Practice and the Movement System | APTA
2. INTRODUCTION TO THE MOVEMENT SYSTEM AS THE FOUNDATION FOR PHYSICAL THERAPIST PRACTICE EDUCATION AND RESEARCH (nih.gov)